Warszawa, 3 marca 2016 r.
Szanowny Pan
Jarosław Gowin
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
ul. Wspólna 1/3
00-529 Warszawa
Szanowny Panie Premierze, Szanowny Panie Ministrze,
Prezydia Komitetów Nauk Historycznych, Językoznawstwa, Słowianoznawstwa, Nauk o Kulturze, Nauk o Kulturze Antycznej i Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk z uwagą, ale i z niepokojem śledzą zmiany w Narodowym Programie Rozwoju Humanistyki, jakie rozpoczęły się wraz z zapowiedzią Pana Ministra o nadaniu programowi nowego kształtu, a znalazły konkretny wyraz w odwołaniu dotychczasowej rady NPRH.
Powstanie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki było dla środowiska polskich humanistów faktem o olbrzymim znaczeniu, a przede wszystkim sukcesem oddolnej inicjatywy, która przyjęta została przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Program umożliwił podjęcie długofalowych prac badawczych, edytorskich, leksykograficznych, katalogowych, dokumentacyjnych oraz inwentaryzacyjnych, które wykraczały poza profil projektów finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki, na przykład nie spełniając kryterium badań podstawowych, za które uważa się „oryginalne prace badawcze eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie praktyczne zastosowanie lub użytkowanie”. Dla poznania i utrwalenia dziedzictwa narodowego, zarówno dawnego, jak i współczesnego, prace takie mają jednak znaczenie fundamentalne. Bez zebranego i naukowo opracowanego materiału nie można pokusić się o żadne dalsze studia interpretacyjne, czy to w zakresie historii (źródła pisane, zasoby archiwów i bibliotek), czy literaturoznawstwa i sztuk plastycznych, muzycznych, filmowych (edycje dzieł, dokumentacja spuścizn artystów, inwentaryzacja zabytków), czy w obszarze językoznawstwa (tworzenie baz słownikowych). Rezygnacja z dużych grantów, jakie mogli otrzymywać badacze, pociągnie za sobą z jednej strony zatrzymanie prac rozpoczętych w poprzednich edycjach programu, a zaplanowanych na długi czas (np. wydawanie Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce, Atlasu Historycznego Polski czy edycje Monumenta Musicae in Polonia), z drugiej zaś – co ważniejsze – znów wstrzyma tego rodzaju żmudne i wymagające pracy zespołowej działania.
Istotne znaczenie dla rozwoju polskiej humanistyki posiadają również badania nad kulturą, nastawione na innowacyjność, posiadające często charakter transdyscyplinarny i wprowadzające polską myśl naukową w obieg międzynarodowy. Dlatego niebagatelną rolę odgrywają w tym zakresie konkursy przeprowadzane w ramach modułów: „Rozwój” i „Umiędzynarodowienie”.
Prezydia wymienionych Komitetów PAN deklarują swoją gotowość współpracy i konsultacji nowego kształtu NPRH. Liczymy, że pozytywny dorobek czterech lat trwania programu nie zostanie zaprzepaszczony i jego nowa wersja pozwoli na jeszcze lepsze wykorzystanie potencjału badawczego polskiej humanistyki, która dzięki temu programowi z badań prowadzonych przez pojedynczych uczonych coraz częściej przekształca się w działania zespołowe, przynoszące istotne ustalenia dla polskiej historii, kultury i tożsamości.
Z poważaniem
Przewodniczący Komitetu Nauk Historycznych PAN
prof. dr hab. Tomasz Schramm
Przewodniczący Komitetu Językoznawstwa PAN
prof. dr hab. Wojciech Chlebda
Przewodniczący Komitetu Słowianoznawstwa PAN
prof. dr hab. Piotr Fast
Przewodniczący Komitetu Nauk o Kulturze PAN
prof. dr hab. Eugeniusz Wilk
Przewodniczący Komitetu Nauk o Sztuce PAN
prof. dr hab. Wojciech Bałus
Przewodnicząca Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej
prof. dr hab. Krystyna Bartol